طب سوزنی شاخه ای از طب سنتی چین و یکی از معروفترین رشتة های طب مکمل می باشد.قدمت این علم به 2500 سال پیش برمی گردد. استفاده از طب سوزنی تا قرنها به آسیا محدود می شد تا اینکه فرانسوی ها در قرن 16 میلادی با آن آشنا شدند و استفاده از آن را در اروپا گسترش دادند.
بین پزشکان مختلف در صحت و سقم طب سوزنی اختلاف نظر وجود داشت تا اینکه سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال 1975 استفاده از طب سوزنی در تشخیص و درمان بیماریها را رسما تأیید کرد . طب سوزنی چین از مکتب تائوئیسم (Taoism) منشأ میگیرد. تائو (Tao) نیرویی است که همة جهان را خلق کرده است و دو نیروی مخالف یین (Yin) و یانگ (Yang) را بوجود میآورد. این دو نیرو همواره در حال نزاع هستند و بین آنها انرژی Qi (کی یا چی) رد و بدل می شود. در واقع انرژی Qi منشا همة تغییرات در جهان است.
یین و یانگ دو قطب مخالفی هستند که در تمام پدیده های طبیعی وجود دارند. این دو نیرو همیشه با هم ترکیب می شوند تا یک کل را تشکیل دهند و هیچیک به تنهایی نمی توانند وجود داشته باشند.
در طب سوزنی جهان مادی از 5 عنصر تشکیل شده است. این عناصر در حال واکنش با یکدیگر هستند. بدن ما نیز جزئی از این جهان است، بنابراین از همین 5 عنصر تشکیل یافته است. در همة این عناصر دو قطب یین و یانگ وجود دارد که در حال مقابلة دائم هستند و انرژی Qi را جاری میکنند. کانال هایی در بدن وجود دارد که انرژی Qi در آنها حرکت می کند. اگر به هر دلیلی، اختلال یا انسدادی در این کانال ها رخ دهد، انرژی که در آنها جریان دارد تغییر کرده و بیماری ایجاد می شود.
5 عنصر تشکیل دهندة جهان عبارتند از: چوب، آتش، زمین، فلز و آب. این عناصر شدیدا به هم وابسته اند، به گونه ای که همچنان که یکدیگر را تحریک می کنند، باعث مهار و کنترل یکدیگر نیز می شوند. در چرخة sheng یکدیگر را تقویت می کنند و در چرخة ke مهار.
از انجایی که طب سوزنی ارتباط نزدیکی با طبیعت دارد، این چرخه ها نیز از طبیعت الهام گرفته شده اند. تفسیر این دو چرخه به این صورت است: در چرخهء sheng درختان (چوب)از اب تغذیه می کنند، از چوب اتش بوجود می اید، اتش تبدیل به خاکستر (زمین) می شود، در درون زمین معادن (فلز) وجود دارد، فلز می تواند ذوب شده و تبدیل به مایع (اب)شود.
در چرخه ke نیز می توان مهار عناصر را به همین ترتیب بیان کرد: اب اتش را خاموش می کند، چوب توسط اتش سوخته و از بین می رود، اتش فلز را ذوب می کند، فلز ، درختان (چوب) را می برد، درختان (چوب) از زمین تغذیه کرده و انرا تضعیف می کنند و زمین سد راه اب می شود... نقاط حساسی بر روی کانال ها وجود دارد که با تحریک آنها می توان اختلال ایجاد شده در این انرژی را برطرف کرد. در طب سوزنی (همانطور که از نام آن نیز مشخص است) این نقاط را با فروبردن سوزن های مخصوص تحریک می کنند.
بنابراین متخصص طب سوزنی با توجه به علائم و شکایات بیمار، ابتدا بیماری را تشخیص داده و تعیین می کند در کدامیک از کانال های انرژی ، اختلال وجود دارد، سپس با تحریک نقاطی که بر روی این کانال قرار دارد، اختلال انرژی را برطرف کرده و بیمار را درمان می کند. محل دقیق این کانال ها و نقاط را با نشانه های آناتومیک (مثل ابروها، استخوانها، ناف و ...) و با استفاده از واحد سون (Cun) تعیین می شود. سون (Cun) واحدی است که چینی ها برای اندازه گیری فواصل بدن و پیدا کردن دقیق نقاط طب سوزنی از ان استفاده می کنند. سون یک اندازه گیری نسبی است و به ترتیب زیر تعریف میشود:
عرض انگشتان فرد معالجه کننده به عنوان واحد استفاده میشود. به عنوان مثال، فاصلهء‌بین چین عرضی ارنج و چین عرضی مچ دست، دوازده سون است. رایجترین کاربرد طب سوزنی در دنیای امروز، تسکین دردهای مزمن است که مکانیسم علمی آن مشخص شده است. لیست موارد استفاده طب سوزنی تأیید شده توسط
سازمان بهداشت جهانی عبارتند از:
¤ بیماریهای دستگاه تنفس فوقانی
سینوزیت
رینت الرژیک
سرماخوردگی
التهاب لوزه ها
¤ بیماری های دستگاه تنفس تحتانی
برونشیت حاد
آسم برونشیال (در کودکان و بیماران بدون بیماری همراه مؤثرتر است)
¤ بیماریهای گوارشی
اسپاسم مری و دهانه معده
سکسکه
التهاب حاد و مزمن معده
افزایش ترشح اسید معده
زخم مزمن معده و التهاب حاد و مزمن روده
اسهال و یبوستهای مقاوم به درمان مانند IBS
¤ بیماری های ارتوپدی
آرتروز مفاصل زانو
آرنج تنیس بازان
شانه یخزده
درد پایین کمر LBP
آسیب های ورزشی بافت نرم
¤ آرتریت روماتویید و دیگر بیماریهای بافت همبند
¤ بیماریهای عصبی
میگرن
درد عصب سه قلو (صورت)
فلج های صورتی
فلج بعد از CVA (سکته مغزی)
شب ادراری
¤ ترک اعتیاد
مزایای طب سوزنی باعث افزایش روز به روز استفاده از ان شده است، مهمترین مزایای ان عبارتند از:
1- بسیار ارزان است.
2- ساده است و در همه جا قابل انجام است.
3- موثر بودن ان ثابت شده است.
4- اگر توسط فرد متخصص انجام شود، عارضه ای ندارد.
طب سوزنی علیرغم همة مزایا، دارای عوارض جانبی نیز می باشد که باید به آنها نیز توجه شود:
1- امکان انتقال ایدز و هپاتیت B در صورت استفاده از سوزن های غیر استریل یا غیر یکبار مصرف.
2- ضعف، بی حالی و غش کردن بیمار تحت درمان در صورت تحریک نقاط ممنوعه.
3- درمان نشدن و حتی ایجاد مشکلات جدید در صورت تحریک نادرست نقاط که همه’ این عوارض در صورتی که درمان توسط متخصص طب سورنی انجام شود، به صفر خواهد رسید...
طبق طب سنتی چین، 12 کانال اصلی و 8 کانال فرعی در بدن وجود دارد و ارگانهای بدن در تماس با این کانال ها قرار دارند. در این شکل، کانال معده را مشاهده می کنید. این کانال از قسمت یو U شکل در صورت شروع شده، از گردن، قفسة سینه و شکم گذشته و تا پاها ادامه پیدا می کند.
در هریک از قسمتهای کانال، نقاطی وجود دارد که تحریک هرکدام می تواند بیماریهای خاصی را درمان کند. به عنوان مثال تحریک نقاط صورت در اختلالات چشمی، میگرن، بلع و ... استفاده قرار می گیرد. نقاط موجود در قفسة سینه این کانال در قفسة سینه این کانال در درد قفسة سینه و اختلالات غدد شیری استفاده می شود. تحریک نقاط موجود در شکم در اختلالات دستگاه گوارش و نقاط اندام تحتانی در اختلالات مفصلی صورت می گیرد.
361 نقطة مهم در بدن وجود دارد. ثابت شده است که مقاومت الکتریکی پوست در این نقاط، کمتر از بقیة نقاط بدن است. امروزه در طب سوزنی از سوزنهای استیل، نازک و انعطاف پذیر استفاده می شود. قطر این سوزنها از 0.6-0.2 میلیمتر و طول آنها از 10-1 سانتیمتر متغییر است و در انتهای این سوزنها یک دسته وجود دارد. در هنگام وارد کردن سوزن به سوزن به طور عمودی بین انگشتان قرار میگیرد.
عمق فرو کردن سوزن از چند میلیمتر تا 5 سانتیمتر (با توجه به محل نقطه) متغیر است. سوزنها به مدت 30-10 دقیقه در جای خود باقی می مانند.
