درخت بادام به بلندی 8 متر می رسد . درختی است زیبا که از زمانهای قدیم در نواحی مرکزی و غربی آسیا مخصوصا افغانستان و ایران ، سوریه و فلسطین پرورش می یافته است . بادام بسیار قوی است . این درخت می تواند حتی با کمی رطوبت نیز رشد کند . برگهای آن بیضی ، باریک ، نوک تیز و به رنگ سبز می باشد . گلهای آن بسیار زیبا و به رنگ صورتی است . در اوائل بهار شکوفه های بادام ظاهر می شود .
بطور کلی دو نوع بادام وجود دارد:
1. بادام شیرین Sweet Almond
2.بادام تلخ Bitter Almomd
میوه درخت بادام به صورت شفت می باشد که قشر خارجی آن سبز رنگ و پوشیده از کرک است که در داخل آن بادام یا پوست سخت وجود دارد . در ابتدای تشکیل میوه پوشش خارجی سبز رنگ و گوشت در آن است که پوشیده از کرک است و هنوز به درستی رشد نکرده که آنرا چغاله بادام می نامند که دارای خواص مخصوص می باشد . پس از رسیدن بادام به تدریج پوشش خارجی سبز رنگ خشک شده و پوست آن نیز سفت و سخت می شود و مغز بادام در داخل آن رشد کرده و آماده استفاده می شود . مغز بادام بیضی شکل است و مسطح بوده که یکطرف آن نوک تیز است . مغز بادرام در داخل پوسته نازک قهوه ای رنگی می باشد که می توان آنرا به کمک آب گرم از آن جدا کرد که مغز بادام سفید رنگ در داخل آن است . مغز بادام شیرین و طعم ملایم و خوشمزه ای دارد و به سهولت از بادام تلخ تشخیص داده می شود . از کلیه قسمت های درخت بادام شیرین مانند شکوفه ، برگ و میوه آن استفاده طبی می شود .
ترکیبات شیمیایی :
بادام شیرین دارای 50 تا 55 درصد و بادام تلخ دارای 40تا 45 درصد روغن می باشد . بادام همچنین دارای 25 درصد مواد سفیده ای و دپاستازی به نام امولسین ، قند ، صمغ ، موسیلار و مواد معدنی می باشد.بادام تلخ دارای ماده مخصوصی 1تا 2 درصد به نام آمیگدالین Amygdlinمی باشد که از اثر آب بر روی این ماده اسید سیانیدریک و آلدئید بنزوئیک benzoic Aldehyde و گلوکز حاصل می شود . اسانس بادام تلخ ( آلدئید بنزوئیک ) در عطر سازی بکار می رود و همچنین از آن رنگ سبزی به نام مالاشیت Malachite درست می کنند . اسانس بادام تلخ به دلیل اینکه دارای اسید سیانیدریک است کمی تلخ می باشد. مقدار اسید سیانیدریک دربادام تلخ 000025 درصد است. درصد گرم مغز بادام شیرین خشک شده مواد زیر یافت می شود:
آب 4/7 گرم
انژری 598 گرم
پروتئین 18/6 گرم
روغن اشباع نشده 54/2گرم
نشاسته 19/5گرم
کلسیم 320 میلی گرم
فسفر 500میلی گرم
آهن 4/7 میلی گرم
پتاسیم 770 میلی گرم
ویتامین ب 1 0/25 میلی گرم
ویتامین ب 2 0/9 میلی گرم
ویتامین ب 3 3/5 میلی گرم
خواص دارویی :
بادام شیرین از نظر طب قدیم ایران کمی گرم و تر است .
بادام ملین بوده و روغن بادام ضد یبوست است مخصوصا از روغن بادام میتوان رفع یبوست برای بچه ها استفاده کرد .
بادام سینه را نرم می کند .
شیر بادام برای رفع سرفه ؛ ناراحتی حنجره وتنگی نفس مفید بوده و خلط آور است .
بادام برای درمان زخم روده ها و مثانه و اسهال مفید است .
بادام بو داده مقوی معده و قابض است .
بادام را آسیاب کرده و با عسل مخلوط کنید برای درد کبد و سرفه مفید است .
چغاله بادام لثه و ریشه دندان را تقویت می کند .
چغاله بادام برای خشکی دهان مفید است
شکوفه بادام را دم ک کنید و به عنوان مسهل برای اظفال استفاده کنید .
دم کرده پوست قهوه ای رنگ مغز بادام بهترین دارو برای تسکین درد و التهاب مجاری تنفسی است . مقدار مصرف 5 گرم در 100گرم آب است.
جوشانده برگ درخت بادام برای نارسایی کبد و کیسه صفرا مفید است .
روغن بادام خواب آور است و بی خوابی را از بین می برد .
برای صاف کردن سینه و نرم شدن روده ها واز بین بردن سرفه خشک باید روغن بادام را با شکر و کتیرا مخلوط کرده و بخورید .
روغن بادام را با آب گرم مخلوط کنید ، داروی خوبی برای رفع اسهال و دل پیچه بجه ها خواهد بود . ضمنا این مخلوط سنگ مثانه را خارج کرده و ادرار را آسان می کند .
برای درمان نقرس و رفع خمیدگی پیران ، مهره های پشت را با روغن بادام چرب کنید .
برگ تازه درخت بادام مسهل و ضد کرم است .
برگ خشک شده درخت بادام قابض بوده و اسهال را از بین می برد .
روغن بادام شیرین بدلیل خاصیت نرم کنندگی و ضد التهاب در کرم ها و پماد ها بکار می رود .
برای رفع بیماریهای سینه ، روغن بادام شیرین را با هم وزن آن عسل و یک زرده تخم مرغ مخلوط کنید که بصورت خمیر یکنواختی در آید و سپس به آن جوشانده گل خطمی اضافه کرده و یک قاشق چایخوری از آنرا به فاصله هر سه ساعت بخورید .
برای رفع خارش پوست بچه هایی که سرخک و مخملک دارند ،روغن بادام را در تمام سطوح بدن آنها مالیده،خارش را تسکین می دهد .
مالیدن روغن بادام بر روی پوست التهاب را رفع کرده و سوختگی را درمان می کند .
روغن بادام اگزما را رفع می کند .
خواص بادام تلخ
چون بادام تلخ دارای اسید سیانیدریک است در مصرف آن باید نهایت دقت را به عمل آورد. مغز بادام از نظر طب قدیم ایران خیلی گرم و خشک است .
بادام تلخ را آسیاب کرده و با سرکه مخلوط کنید و با سرکه مخلوط کنید ، ضماد خوبی برای سرد رد می باشد . همچنین مالیدن آن بر دور چشم برای تقویت بینایی مفید است .
خوردن بادام تلخ برای تنگی نفس ، سرفه و ورم ریه مفید است.
بادام تلخ را با عسل بخورید کبد و طحال راتمیز می کند .
برای از بین بردن سنگ کلیه و ناراحتی کلیه ، بادام تلخ را با شیره انگور مخلوط کرده و بخورید .
بادام تلخ را با عسل برای قولنج مفید است .
برای رفع درد کلیه ها بادام تلخ را با نشاسته و نعناع بخورید .
برای از بین بردن لکه های صورت ، بادام تلخ را پودر کنید و با سرکه مخلوط کرده و ضمادی از آن درست کنید و روی پوست بمالید .
ضماد بادام برای درمان زخم های کهنه خارش و مخملک بکار می رود .
ضماد ریشه درخت بادام تلخ برای درمان انواع دردها مفید است .
ضماد ریشه درخت بادام برای پاک کردن طحال ، کلیه ، و دفع کرم روده بکار می رود
روغن بادام تلخ خاصیت مسهلی دارد .
روغن بادام تلخ برای تنگی نفس ، درد کلیه و خارج کردن سنگ مثانه مفید است .
برای رفع زنگ زدن و صدا در گوش یک قطره از روغن بادام تلخ را در گوش بریزید .
مالیدن روغن بادام تلخ روی صورت ، لکه ها و چین و چروک رااز بین می برد.
روغن بادام ترک دست و پا را که از سرما ایجاد شده از بین می برد .
آنهایی که مبتلا به اگزما هستند اگر از بادام تلخ خمیری درست کنند و از آن بجای صابون برای شستن نقاطی که مبتلا به اگزما است استفاده کنند به زودی بهبودی می یابد.
خمیر بادام تلخ برای رفع بوی بد پا و زیر بغل مفید است .
روغن بادام تلخ برای درمان سیاه سرفه مفید است .
طرز استفاده:
روغن بادام : برای به دست آوردن روغن بادام ، مغز بادام را پس از تمیز کردن و خشک کردن خرد می کنند و به صورت خمیر در می آورند و سپس آنرا تحت فشار قرار داده و روغن آن را استخراج می کنند. این روغن را فشار اولن می نامند . تفاله بادام را از فشار اول باقیمانده تحت اثر حرارت و مواد شیمیایی قرار داده و روغن فشار دوم را بدست می آوردند . به دلیل اینکه روغن بادام گران است معمولا تقلب کرده و آنرا با روغن های دیگر مانند مغز هسته زرد آلو و هلو مخلوط کرده و به نام روغن بادام می فروشند . همانطور که گفته شد اگر روغن بادام تلخ با مغز زرد آلو و یا هلو اثر آب قرار گیرد اسید سیانیدریک و آلدئید بنزونیک تولید می شود که سمی است . بنابراین برای گرفتن روغن از این هسته ها نباید از آب استفاده کرد.
اسانس بادام تلخ : این اسانس مایعی زلال و بیرنگ است که در اثر کهنه شدن به رنگ زرد کمرنگ در می آید . بوی آن قوی ، طمعش سوزنده و تلخ و بسیار سمی است . اسانس بادام تلخ به سهولت با اکسیژن هوا ترکیب و اکسید می شود. بنابراین باید همیشه محتوی آن کاملا پر و در بسته بوده و در جای تاریک و سرد نگه داری شود.
شکوفه و گل بادام : گل و شکوفه درخت بادام دارای بوی مطبوعی و طعم تلخی می باشد .
پوست و میوه بادام : به صورت جوشانده مصرف می شود . طرز تهیه آن به صورتی است که 50گرم پوست بادام شیرین را در یک لیتر آب ریخته و به مدت چند دقیقه آنرا می جوشانند ، سپس آنرا صاف کرده و مصرف می کنند.
برگ درخت بادام : برای تهیه جوشانده برگ درخت بادام 50 گرم برگ درخت را در یک لیتر آب می جوشانند و سپس صاف می کنند.
مغز بادام : معمولا به صورت خشک شده و خام و یا بو داده مصرف می شود .
شیر بادام : شیر بادام را از مغز بادام بو نداده و خام تهیه می کنند . برای تهیه آن 50 گرم مغز بادام را کاملا آسیاب کرده که به صورت پودر در آید . سپس به مقدار 50 گرم شکر با قند به آن اضافه کرده و با یک لیتر آب مخلوط می کنند ، مایعی مانند شیر به دست می آید .
نوع دیگرشیر بادام برای کودکان شیر خوار و اطفال بسیار مفید است و می تواند جانشین شیر مادر و یا مکمل آن باشد . بدین ترتیب به دست می آید که مقدار 50 گرم بادام را به مدت چند دقیقه در آب گرم قرار می دهند تا پوست آن کنده شود . سپس آنرا آسیاب کرده و به صورت پودر در می آیند و مقدار کمی آب را به آن اضافه می کنند و بهم می زنند تا به شکل خمیر در آید . سپس خمیر حاصل را با یک لیتر آب مخلوط و بهم می زنند و سپس مقدار 50 گرم عسل به ان اضافه می کنند تا کاملا حل شود . این مایع را از پارچه توری می گذارنند تا مایعی مانند شیر از آن باقی بماند . البته اگر اشخاص بالغ بخواهند از شیر بادام استفاده کنند احتیاجی به صاف کردن آن نخواهد بود. طریقه دیگر که آسان تر است بدین ترتیب می باشد که مقدار 50گرم بادام پوست کند یک لیتر آب و 50 گرم عسل با شکر را در داخل مخلوط کن برقی می ریزید و تا مایعی مانند شیر به دست آید .
مضرات
بادام از نظر اینکه دارای مواد مغذی بسیاری است بنابراین غذای بسیار خوبی است ولی چون سنگین و ثقیل الهضم می باشد نباید در خوردن آن افراط کرد و مقدار آن نباید در روز بیش از ده دانه باشد . بادام همچنین برای معده های ضعیف و سرد خوب نیست واشخاصی که معده ضعیف دارند بهتر است بادام را با شکر بخورند.
