دندان عقل Wisdom Tooth به سومین دندان آسیاب بزرگ اطلاق می شود. این دندان آخرین دندانی است که رویش می یابد.سن رویش این دندان معمولا بین 17 تا 21 سالگی است. اگر دراین محدوده سنی در محیط دهان ظاهر نشود معمولا به صورت نیمه نهفته و یا نهفته باقی خواهد ماند.
یکی از علل مهمی که سبب عدم رویش دندان عقل می شود کوچک بودن فک و در نتیجه عدم فضای کافی برای این دندان می باشد.
تحقیقات نشان می دهد که این دندان در بسیاری از موارد مشکل ساز بوده و به جراحی ختم شده است.گاهی پوسیدگی دندان عقل منجر به خرابی دندان های مجاور می گردد ویا عدم رویش آن باعث التهاب و عفونت لثه می شود این مسئله حتی گاهی با بستری شدن بیمار همراه شده است. بنابر این عفونت این دندان را باید بسیار جدی تلقی کرد و با آن با سادگی برخورد نکرد .
از طرفی دندان عقل با توجه به اینکه آخرین دندانی است که در دهان ظاهر میشود و جای کمی برای رویش دارد می تواند به دندانهای مجاور فشار وارد آورده و سبب کج شدن و بهم ریختگی دندانها شود. همچنین این دندانها باعث بروز دردهائی در ناحیه مفصل فک ، گوش ، چشم و سر می شوند.
در صورتیکه دندان عقل قابل نگهداری نبوده وباید خارج شود بهتر است در اولین فرصت ودر جوانی این عمل را انجام داد. کشیدن وجراحی در سنین بالا عوارض خاصی دارد که از این عوارض می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1-با افزایش سن ریشه ها می توانند قطور تر شده و کشیدن را سخت تر کرده و التیام زخم دچار تأخیر شود.
2-دندانهای مجاور دچار پوسیدگی شوند.
3-احتمال فک جوش شدن(Ankylosis)بیشتر می شود.
4-احتمال شکستگی استخوان فک در افراد سالمند بیشتر از جوانان است.
5-کاهش تحمل بیمار به دلیل شرایط سنی
6-احتمال بروز بیماریهای عمومی نظیر بیماری های قلبی عروقی در افراد مسن بیشتر است که جراحی را می تواند پیچیده تر کند.
دندان عقل اگرتصمیم به رویش داشته باشد،معمولا پیش از بیست سالگی در دهان ظاهر خواهد شد.در غیر این صورت برای بررسی وضعیت آن حتما باید رادیوگرافی تهیه کرده و مورد معاینه قرار گیرد.
لازم به ذکر است که در بعضی از افراد ممکن است جوانه تعدادی از دندان های عقل وجود نداشته باشد، که این مسئله در رادیوگرافی بخوبی مشهود می گردد.
عفونت دور دندان عقل
گاهی در اطراف و بخصوص در پشت دندان عقل قسمتی از مخاط لثه برجسته شده و محل مناسبی برای تجمع مواد غذایی ودر نتیجه عفونت می شودکه باعث بوی بد دهان ودرد در ناحیه می گردد.در این شرایط باید بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کرد تا پس از شستشوی محل وخارج کردن مواد غذایی باقیمانده، دندان را جراحی و خارج کند تا این محل مستعد عفونت به صورت همیشگی از بین برود.
دندان عقل و ارتودنسی
گاهی هنگام ارتودنسی(ردیف کردن دندانها) فضای کمی برای حرکت دندانها ومرتب کردن آنها وجود دارد که متخصص ارتودنسی قبل از شروع درمان توصیه به جراحی دندان می کند، همچنین گاهی پس از ارتودنسی و به خاطر جلوگیری از بهم ریختگی دندان هایی که ردیف شده اند باید اقدام به جراحی و یا کشیدن دندان عقل نمود.
توصیه های بهداشتی پس از جراحی
1-گاز و پانسمانی که روی محل جراحی قرار دارد را حداقل به مدت دو ساعت در محل نگه داشت.
2-از شستشوی دهان در روز عمل خودداری کرد.
3- حتی الامکان از غذاهای جویدنی اجتناب کرده و بیشتر از مایعات سرد استفاده کرد.
4- محل جراحی(از روی صورت) در روز عمل بوسیله کمپرس یخ سرد نگه داشته شود تا از تورم و خونریزی تا حد زیادی کاسته شود.
5- شستن دهان با دهانشویه و یا آب نمک (سرم نمکی)از روز بعد از عمل بلامانع و مفید است.
6- داروهای تجویز شده بطور دقیق مورد استفاده قرار گیرد.
7- بخیه محل جراحی 7 تا 10 روز پس از عمل کشیده شوند.